123. โลโปติ

พหุลํ ปจฺจยโลโปปิฯ ‘‘ผลิตสฺส รุกฺขสฺส ผล+มวยโว วิกาโร จ, ปลฺลวิตสฺเสว ปลฺลวํ’’ติ วุตฺตตฺตา ผลาทโย อวยวา วิการา จ โหนฺติ, ตสฺมา อิทํ วุจฺจติ ผลปุปฺผมูเลสุ วิการาวยเวสุ-ปิยาลสฺส ผลานิ ปิยาลานิ, มลฺลิกาย ปุปฺผานิ มลฺลิกา, อุสีรสฺส มูลํ อุสีรํฯ ตํสทฺเทน วา ตทภิธานํ อเภโทปจาเรน, ตสฺมา ปจฺจยโลปํ วินาปิ สิชฺฌติฯ

68. สมูเห กณ+ณ+ณิกา

ฉฏฺฐิยนฺตา สมูเห กณ+ณ+ณิกา โหนฺติฯ โคตฺตปจฺจยนฺตา กณ-ราชญฺญานํ สมูโห ราชญฺญกํ, มานุสกํฯ อุกฺขาทีหิ อุกฺขานํ สมูโห โอกฺขกํ, ‘‘สํโยเค กฺวจี’’ติ โอกาโรฯ โอฏฺฐกํฯ อุรพฺภานํ สมูโห โอรพฺภกํฯ ราชกํ, ราชปุตฺตกํ, หตฺถิกํ, เธนุกํ, มายูรกํ, กาโปตกํ, มาหิสกํฯ ณ-กากานํ สมูโห กากํ, ภิกฺขํฯ ณิก อจิตฺตา-อปูปานํ สมูโห อาปูปิกํ, สํกุลิกํฯ

69. ชนาทีหิ ตาติ

สมูหตฺเถ ตาฯ ชนานํ สมูโห ชนตา, คชตา, พนฺธุตา, คามตา, สหายตา, นาครตาฯ ตานฺตา สภาวโต อิตฺถิลิงฺคาฯ

มทนียนฺติ กรเณ+ธิกรเณ วา อนีเยน สิทฺธํฯ ธูมายิตตฺตนฺติกฺตนฺตา นามธาตุโต ตฺเตน สิทฺธํ, ธูโม วิย อาจรตีติ ‘‘กตฺตุตา+โย’’ติ อาเย ‘‘คมนตฺถากมฺมกาธาเร จา’’ติ กฺตปจฺจเย อูอาคเม จ กเต ธูมายิตสฺส ภาโวติ ธูมายิตตฺตํฯ

70. อิโย หิเตติ

หิตตฺเถ อิโยฯ อุปาทานานํ หิตํ อุปาทานิยํฯ

71. จกฺขาทิโต สฺโสติ

หิตตฺเถ สฺโสฯ จกฺขุโน หิตํ จกฺขุสฺสํ, อายุสฺสํฯ

72. ณฺโย ตตฺถ สาธุ

สตฺตมฺยนฺตา ตตฺถ สาธูติ อสฺมิํ อตฺเถ ณฺโย โหติฯ สาธูติ กุสโล โยคฺโค หิโต วาฯ สภายํ กุสโล สพฺโภ, อาการโลโปฯ ปริสายํ สาธุ ปาริสชฺโช, ‘‘โกสชฺชา’’ทินา ชาคเม อการวุทฺธิฯ เมธาย หิตํ เมชฺฌํ ฆตํฯ ปาทานํ หิตํ ปชฺชํ เตลํฯ ‘‘อญฺญสฺมิํ’’ติ ณฺโย, รถํ วหตีติ รจฺฉาฯ

73. กมฺมา นิย+ญฺญาติ

กมฺมสทฺทา สาธฺวตฺเถ นิย+ญฺญา โหนฺติฯ กมฺเม สาธุ กมฺมนิยํ กมฺมญฺญํฯ

74. กถาทิตฺวิ+โกติ

อิโกฯ กถายํ กุสโล กถิโกฯ ธมฺมกถิโก, สงฺคามิโก, ปวาสิโก, อุปวาสิโกฯ

75. ปถาทีหิ เณยฺโยติ

เณยฺโยฯ ปเถ หิตํ ปาเถยฺยํ, สปติสฺมิํ หิตํ สาปเตยฺยํ ธนํฯ ปทีเปยฺยํ เตลํฯ